Ustawowy obowiązek zamieszczenia w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o wykonaniu umowy jest niezależny od tego czy umowa została zawarta po przeprowadzeniu postępowania wg przepisów właściwych dla zamówień równych lub przekraczających próg unijny, jak i wg uregulowań właściwych dla postępowań poniżej progu unijnego.
W art. 448 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 z późn. zm.), zwanej dalej „Pzp”, nałożono na zamawiającego dodatkowy obowiązek zamieszczenia w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o wykonaniu umowy. Zgodnie z tym przepisem zamawiający, w terminie 30 dni od wykonania umowy, zamieszcza w BZP ogłoszenie o wykonaniu umowy, na zasadach określonych w dziale III rozdziale 2 Pzp. Przy czym nakaz z art. 448 jest niezależny od tego czy umowa została zawarta po przeprowadzeniu postępowania wg przepisów właściwych dla zamówień równych lub przekraczających próg unijny, jak i wg uregulowań właściwych dla postępowań poniżej progu unijnego. Obowiązek wynikający z art. 448 Pzp jest rozwiązaniem właściwym dla polskiego systemu zamówień publicznych i nie ma swojego odpowiednika w dyspozycji żadnego z uregulowań dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE, zwanej dalej „dyrektywą 2014/24/UE”, ani dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych. Stąd też przy wykładni tego unormowania należy przede wszystkim oprzeć się na analizie Pzp i szerzej polskiego systemy prawnego.
- Kiedy zamieszczane jest ogłoszenie o wykonaniu umowy?
W myśl art. 7 pkt 32 Pzp ilekroć w ustawie mowa jest o zamówieniu – należy przez to rozumieć umowę odpłatną zawieraną między zamawiającym a wykonawcą, której przedmiotem jest nabycie przez zamawiającego od wybranego wykonawcy robót budowlanych, dostaw lub usług. Zawarcie umowy a następnie jej wykonanie jest wyłącznym celem każdego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (pominięto w artykule kwestie procedur szczególnych). W polskim systemie prawnym umowy stanowią główny instrument organizujący stosunki zobowiązaniowe i objętą nimi wymianę dóbr i usług (Z. Radwański. A. Olejniczak Zobowiązania – część ogólna. Wyd. 12. C.H. Beck str. 24-28).
Mimo, że umowa dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron, stanowi ona samodzielną i integralną całość, która dopiero kształtuje określony w jej treści stosunek prawny, to po jej zawarciu nie rozpatruje się poszczególnych oświadczeń woli jako odrębnych źródeł obowiązków każdej ze stron (szerzej: Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna. C.H. Beck Rozdział X zawarcie umowy). Na tym tle interesująco prezentuje się stanowisko UZP[1] dotyczące chwili zmaterializowania się obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy w BZP, w którym stwierdzono iż: Obowiązek zamieszczenia w BZP ogłoszenia o wykonaniu umowy, o którym mowa w art. 448 ustawy Pzp, będzie się zatem, co do zasady, aktualizował od dnia sporządzenia protokołu odbioru lub uznania przez zamawiającego całej umowy za wykonaną, jednak to specyfika i charakter danego zamówienia będzie warunkować zdarzenie, od którego – w okolicznościach danej sprawy – powinien być liczony termin na wypełnienie obowiązku wynikającego z ww. przepisu. Należy mieć przy tym na względzie fakt, że zamawiający nie powinien czekać z zamieszczeniem ogłoszenia o wykonaniu umowy do np. czasu zakończenia okresu gwarancji czy rękojmi, tylko wykonać ciążący na nim obowiązek w terminie 30 dni od wykonania umowy (np. przyjęcia czy odbioru przedmiotu dostawy).
Wykładnia art. 448 Pzp zawarta w przywołanej wyżej Opinii UZP stanowi przykład wykładni celowościowej w której odwołano się przede wszystkim do założeń racjonalnego ustawodawcy, który w sposób maksymalnie sprawny chce zrealizować preferowane przez siebie cele i wartości. Choć wykładni UZP nie sposób odmówić pewnej aksjologicznej słuszności opartej na potrzebie możliwie szybkiego ujawnienia skutków (efektów) wykonania umowy uczestnikom systemu zamówień publicznych czy szerzej uczestnikom obrotu prawnego – bez konieczności oczekiwania na zrealizowanie przez wykonawcę zobowiązań np. z tytułu gwarancji, rękojmi czy innych świadczeń – to jednak treść art. 448 Pzp przy zastosowaniu wykładni językowej i systemowej Pzp i ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.) odwołuje się do umowy, jako całego stosunku zobowiązaniowego łączącego wykonawcę z zamawiającym.
W dalszej części Opinii UZP podkreślono, że: Przez wykonanie umowy, o którym mowa w tym przepisie należy co do zasady rozumieć wykonanie przez wykonawcę umówionego świadczenia głównego. Tymczasem prawodawca w art. 448 Pzp nie wyodrębnia w ramach wykonania umowy, realizacji przez wykonawcę „świadczenia głównego” czy „świadczenia dodatkowego”, bowiem dla należytego wykonania umowy wymagane jest wykonania wszystkich obowiązków określonych w jej treści oraz wynikających z obowiązujących przepisów czy zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów.
Opinia UZP może w istotny sposób oddziaływać na zamawiających, gdyż funkcjonowanie systemu zamówień publicznych oparte jest na szerokim zakresie stosowania sankcji z tytułu nie przestrzegania przepisów Pzp. Na przykład art. 419 ust. 2 Pzp stanowi, iż karze pieniężnej podlega również zamawiający, który: (…) 4) nie przestrzega terminów określonych w ustawie. Z kolei zamawiający publiczni, o których mowa w art. 4 pkt 1 Pzp to jest jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305, z późn. zm.) podlegają odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych m.in. w przypadku nie zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy (art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych). Uwzględniając stanowisko UZP dotyczące zdarzenia (momentu) od którego należy liczyć termin 30 dni na zamieszczenie w BZP ogłoszenia o wykonaniu umowy, zamawiający znacząco szybciej powinni zamieścić w BZP ogłoszenie o wykonaniu umowy gdyż już po sporządzeniu protokołu odbioru odpowiednio przedmiotu dostawy, usługi roboty budowlanej nie zaś po wykonaniu wszystkich zobowiązań umownych.
Przywołane wyżej stanowisko UZP należałoby przyjąć jako postulat dla przyszłego prawodawcy (de lege ferenda) i konieczne wydaje się dokonanie zmiany w art. 448 Pzp poprzez powiązanie obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy w BZP z wykonaniem przedmiotu dostawy, usługi lub roboty budowlanej, nie zaś z wykonaniem umowy rozumianej jako cały zobowiązaniowy stosunek prawny.
Jacek Jerka – prawnik, cieszący się ogromną popularnością trener zamówień publicznych. Były członek Rady Zamówień Publicznych przy Prezesie UZP. Członek Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Konsultantów Zamówień Publicznych a w poprzedniej kadencji jego Prezes. W poprzednich latach pracownik Departamentu Prawnego Urzędu Zamówień Publicznych oraz Ministerstwa Finansów. Od lat bierze udział w procesie legislacyjnym związanym ze zmianami w systemie zamówień publicznych. Przez sześć lat był rzecznikiem dyscypliny finansów publicznych. Posiada szeroką praktyczną wiedzę z zakresu zamówień publicznych oraz tematyki związanej z finansami publicznymi. Znany i ceniony trener, doświadczony konsultant. Ceniony przez uczestników szkoleń za bardzo precyzyjne podejście do tematu, ciekawe przykłady, konkretny przekaz wiedzy i pewnie udzielane odpowiedzi na pytania.
[1] Pytania i odpowiedzi dotyczące ogłoszenia o wykonaniu umowy – Urząd Zamówień Publicznych – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
